Prolaktin yüksekliği nasıl tedavi edilir?

Prolaktin, hipofiz bezinden salgılanan ve özellikle hamilelik ve emzirme döneminde süt üretimini sağlayan bir hormondur. Prolaktin seviyelerinin normalin üzerinde olması durumuna hiperprolaktinemi denir. Bu durum, kadınlarda ve erkeklerde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi, altta yatan nedene ve hastanın durumuna göre değişiklik gösterir.

Yüksek prolaktin seviyelerinin birçok nedeni olabilir. Bunlar arasında:

• Hipofiz adenomu (prolaktinoma gibi iyi huylu tümörler)
• Bazı ilaçlar (antidepresanlar, tansiyon ilaçları, östrojen içeren ilaçlar)
• Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidi)
• Böbrek yetmezliği veya karaciğer hastalıkları
• Göğüs duvarı yaralanmaları veya irritasyonu
• Stres, uyku düzensizliği ve ağır egzersiz

Belirtiler cinsiyete göre farklılık gösterebilir. Kadınlarda adet düzensizliği, memelerden süt gelmesi (galaktore), infertilite ve libido kaybı görülebilirken, erkeklerde cinsel isteksizlik, erektil disfonksiyon, jinekomasti (meme büyümesi) ve infertilite ortaya çıkabilir.

Teşhis için doktorunuz detaylı bir tıbbi öykü alacak ve fizik muayene yapacaktır. Kan testleri ile prolaktin seviyeleri ölçülür. Eğer seviyeler yüksek bulunursa, hipofiz bezini değerlendirmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

Tedavi, prolaktin yüksekliğinin nedenine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak planlanır. İşte ana tedavi yöntemleri:

İlaç tedavisi, prolaktin yüksekliğinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Dopamin agonistleri adı verilen ilaçlar, prolaktin seviyelerini düşürmede oldukça etkilidir. Yaygın olarak kullanılan ilaçlar:

• Bromokriptin: Genellikle düşük dozda başlanır ve yan etkileri (bulantı, baş dönmesi) olabilir.
• Kabergolin: Daha uzun etkili ve daha az yan etki profili ile tercih edilebilir.

Bu ilaçlar, hipofiz adenomu varlığında tümör boyutunu küçültebilir ve prolaktin seviyelerini normale döndürebilir. İlaç tedavisi genellikle uzun sürelidir ve doktor kontrolünde ayarlanmalıdır.

Cerrahi müdahale, aşağıdaki durumlarda düşünülebilir:

• İlaç tedavisine yanıt alınamadığında veya ilaç yan etkileri tolere edilemediğinde,
• Büyük hipofiz tümörlerinde ve tümörün görme sinirlerine baskı yaptığı durumlarda,
• Tümörün hızlı büyümesi veya kanser şüphesi varsa.

Cerrahi, genellikle transsfenoidal yöntemle (burun deliğinden girilerek) yapılır ve deneyimli bir cerrah tarafından uygulanmalıdır. Ameliyat sonrası prolaktin seviyeleri normale dönebilir, ancak nüks riski bulunabilir.

Radyoterapi, cerrahi ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen, inatçı vakalarda nadiren kullanılır. Hipofiz bezine yönelik radyasyon uygulanarak tümör hücrelerinin büyümesi engellenmeye çalışılır. Etkisi zamanla ortaya çıkar ve hipofiz yetmezliği gibi yan etkileri olabilir.

Eğer prolaktin yüksekliği başka bir sağlık sorunundan kaynaklanıyorsa, asıl neden tedavi edilmelidir:

• Hipotiroidi varsa, tiroid hormon replasman tedavisi uygulanır.
• İlaç kaynaklı ise, doktorunuz ilacı değiştirebilir veya kesebilir.
• Stres veya yaşam tarzı faktörleri söz konusuysa, stres yönetimi ve düzenli uyku önerilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri, prolaktin seviyelerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir:

• Düzenli uyku ve stres azaltıcı aktiviteler (yoga, meditasyon) önerilir.
• Ağır egzersizlerden kaçınılmalıdır.
• Dengeli beslenme ve ideal kilonun korunması önemlidir.

Tedavi sürecinde düzenli doktor kontrolleri ve kan testleri yapılmalıdır. İlaç dozajları gerektiğinde ayarlanabilir. Hamile kalmayı planlayan kadınlar, doktorlarına danışmalı ve tedavi planı buna göre şekillendirilmelidir. Prolaktin yüksekliği, uygun tedavi ile genellikle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önlemede kritik rol oynar.

Unutmayın, bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir ve kişisel tedavi planı için mutlaka bir endokrinoloji uzmanına başvurmanız önerilir.